محدوده صوتی و فرکانس ساز های مختلف در میکس و مستر و آهنگسازی و صدابرداری

شما بعنوان یک آهنگساز و تنظیم کننده یا صدابردار یا میکس من (میکس و مستر کننده) لازم است محدوده فرکانس سازهایی را که در مرحله پیش تولید و پردازش و پس تولید یک موسیقی استفاده می نمایید را بدانید و از آنها در جاهای مناسب و زمان و محدوده رنج و فرکانس مناسب استفاده نمایید.

این موضوع به شما کمک می کند تا زمان آهنگسازی، اکتاوی که قرار است (یا بهتر است) سازی در آن اجرا شود را بهتر در نظر بگیرید و یا در هنگام میکس و مستر آنها با یک دسته بندی و ترتیب مشخص رنج فرکانسی آنها را مرتب نمایید تا نتیجه بهتری از میکس ومسترینگ خود کسب نمایید.

تقسیم‌بندی معمول در موسیقی غربی بسامد اکتاوی نامیده می‌شود. ۱ اکتاو فاصله بین ۲ بسامد است که نسبت آن‌ها به یکدیگر ۲ به ۱ است. گستره شنوایی انسان در حدود ۱۰ اکتاو است که از ۲۰ هرتز شروع می‌شود.

اولین اکتاو ۲۰ تا ۴۰ هرتز است و دومین اکتاو ۴۰ تا ۸۰ هرتز و سومین اکتاو ۸۰ تا ۱۶۰ هرتز و غیره می‌باشند.

اکتاوها در ۳ بخش کلی بم (باس) ، میانی (مید رنج) وزیر (تری بل) گروه‌بندی شده‌اند که ما در زیر به آن‌ها اشاره می‌نماییم :

محدوده‌ی بم پایینی(low bass): اکتبر های اول و دوم از ۲۰ تا ۸۰ هرتز، که این‌ها بسامدهای هستند پرانرژی، با صدای خیلی بم و پرحجم. پایین‌ترین نت‌های پیانو و ارگ، توبا (Tuba) و باس در این محدوده هستند. در این اکتاوها اغلب نیازی به تقویت حجم صدا نیست. اگر به‌دفعات روی دهند یا صدایشان خیلی بلند باشد ممکن است صدا گرفته، کدر یا مغشوش شود.

محدوده بم بالایی(upper bass): اکتبر پایه سوم و چهارم از ۸۰ تا ۳۲۰ هرتز بیشتر تون‌های پائینی که به وسیله ریتم و دیگر سازهای پایه مانند طبل‌ها و سازهای ضربه‌ای (درامز) ، پیانو، باس، ویولن‌سل، ترومبون و هورن فرانسوی تولید می‌شوند در این محدوده هستند. این بسامد و تعادلی زیبا در ساختار موسیقی برگ برقرار می‌کنند. فراوانی بسامدهای این محدوده صدا را بم و غرنده می‌کند و اگر بسیار کم باشند صدا نازک و کم‌حجم می‌شود.

اگر این بسامد و بطور صحیح تقسیم شوند نوواک صدا در اکتاو های دوم، سوم و چهارم برای گوشت بسیار خوشایند خواهند بود و ما آن‌ها را مثل صدای لنگر انداختن کشتی پر و کامل احساس می‌کنیم.

محدوده میانی (مید رنج) : اکتاو های پنجم، ششم و هفتم (۳۲۰ تا 2560 هرتز) . این بسامد ها که شامل هماهنگ اصلی، هماهنگ های پرحجم پائینی و هماهنگ های اکثر منابع صوتی هستند به صدا شدت می‌بخشند. ولی بسامدهای میانی کام و لزوماً صداهای خوشایندی تولید نمی‌کنند به‌طوری‌که با تاکید زیاد بر بسامدهای اکتاو ششم، صدا شبیه صدای بوق خواهد شد و با تقویت بیش‌از حد اکتبر هفتم، صدا کم‌حجم و نازک می‌شود.

همچنین گوش دادن مداوم به صداهای محدوده میانی کامو می‌تواند آزاردهنده و خسته‌کننده باشد.

محدوده میانی به بالا(upper midrange): اکتبر هشتم (از 2560 تا ۵۱۲۰ هرتز) . گوش ما نسبت به بسامدهای اکتاو هشتم بیشترین حساسیت را دارد چراکه محدوده‌ای نسبتاً عجیب‌وغریبی است!

قسمت پایینی اکتاو و هشتم از 2560 تا ۳۵۰۰ هرتز شامل بسامد هایی است که اگر به‌طور صحیح تقویت شوند بر وضوح صدا افزوده می‌شود.

این بسامد ها تقریباً از ۳ هزار تا ۳ هزار پونصد هرتز هستند. ولی اگر بیش‌از اندازه روی آن‌ها تاکید شود صدا گوش‌خراش و ناخوشایند می‌گردد. مخصوصاً گفتار، که خشن و با لکنت ادا شده و درک بعضی از حروف صامت مثل ب و ث مشکل می‌شود.

از طرف دیگر قسمت بالایی اکتبر هشتم بالاتر از ۳ هزار پونصد هرتز دارای نوواک های پرمایه‌ای است که به صدا روشنی وضوح و عینیت می‌بخشند. شنونده‌ها منبع صدایی با این بسامد ها و نیز در قسمتی از اکتاو نهم تا حدود ۶ هزار هرتز را تقریباً احساس می‌کنند. به‌همین دلیل این محدوده محدوده حضور نامیده می‌شود.

محدوده زیر (تریبل) : اکتاو های نهم و دهم (۵۱۲۰ تا ۲۰ هزار هرتز) . هرچند اکتاو های نهم و دهم فقط ۲ درصد از کل توان خروجی طیف بسامد را تشکیل می‌دهند و اکثر انسان‌ها بسامدهای بالاتر از ۱۶ هزار را نمی‌شنوند اما این بسامد ها به صدا کیفیتی حیاتی کمون نظیر شفافیت و درخشندگی و جلوه می‌بخشند (مخصوصاً محدوده بالایی اکتاو و نهم و محدوده پایین و اکتاو دهم) . تأثیر افزایش بلندی در بسامد ۵ هزار هرتز یعنی در قلب محدوده حضور به گونه‌ای است که گویا بلندی همه بسامدهای میانی افزایش یافته‌است. کاهش بلندی در بسامد ۵ هزار هرتز باعث می‌شود که صدا در دورتر و نامرئی تر به‌نظر برسد. تاکید بیش‌ازحد بر بسامدهای بالاتر از ۶ هزار هرتز صدا را هیس دار کرده و نوفه و نویز الکترونیکی در صدا ایجاد می‌کند. تاکید بسیار کم بر بالاتر از ۶ هزار هرتز نیز صدا را نامشخص و گرفته می‌کند.

من با یک تحقیق و جستجو منبع خیلی مناسبی در منابع فارسی نیافتم ولی در ارتباط با موضوع `محدوده صوتی و فرکانس ساز های مختلف در میکس و مستر و آهنگسازی و صدابرداری استودیو`نمودارها و گرافهایی را در برخی منابع انگلیسی یافتم که در زیر تصاویر آنها را در این پست با شما اشتراک می گذارم.

فرکانس ساز در صدابرداری ها